 |
Του Περικλή Κοροβέση
Κάθε νέο φαινόμενο απαιτεί και ένα νέο όνομα. Το ίδιο ισχύει και για τα νέα προϊόντα. Δεν μπορεί να προσδιορίσεις με ένα παλιό όνομα μια καινούργια κατάσταση γιατί παραπέμπει στο παρελθόν. Και ό,τι έχει περάσει έχει χαθεί και ζει μόνο σαν ιστορική μνήμη. Η ιστορική μνήμη είναι απαραίτητη για να καταλάβουμε το παρόν και να δούμε το μέλλον. Όταν προσδιοριζόμαστε από το παρελθόν, τότε είμαστε συντηρητικοί και στηριζόμαστε στις πατροπαράδοτες αξίες είτε του έθνους είτε της Αριστεράς. Και αυτό σημαίνει πως είμαστε ανίκανοι να καταλάβουμε την πραγματικότητα και ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να κάνουμε πολιτική, ούτε να δραστηριοποιηθούμε για τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας και αρκούμαστε να υπερασπίζουμε αρχές. Ένα καλό παράδειγμα γι’ αυτό είναι το ΚΚΕ και οι κουμμουνιστογενείς απόγονοί του. Όποια και να είναι η ιδεολογική αναφορά τους, όταν δεν θέλουν να ζυμώσουν λένε πάντα πως δεν μπορούν να το κάνουν γιατί είναι θέμα αρχής.
Η λέξη «επανάσταση» (Revolution) ήταν ένας νεολογισμός όταν πρωτοχρησιμοποιήθηκε. Και πέρασαν αρκετά χρόνια, μέχρι να καθιερωθεί. Η Χάνα Άρεντ στο βιβλίο της «Για την Επανάσταση» (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2006) μας πληροφορεί: Η λέξη «Revolution» ήταν αρχικά ένας αστρονομικός όρος που απέκτησε σπουδαιότητα μέσα από το έργο του Κοπέρνικου. Αφορούσε την κανονική επαναλαμβανόμενη κίνηση των άστρων. Η λέξη «Revolution» είναι η σωστή μετάφραση της λέξης «Ανακύκλωση». Η λέξη όταν χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά δεν είχε την έννοια που έχει σήμερα. Η Μεγάλη Επανάσταση που ανέτρεψε τους Στιούαρτ ήταν η παλινόρθωση της μοναρχικής ισχύος, με όλη την προηγούμενη λάμψη και καθιέρωσε τον Γουλιέλμο και τη Μαρία. Επανάσταση τότε σήμαινε αποκατάσταση της παλαιάς τάξης πραγμάτων. Ακριβώς το αντίθετο από αυτό που εννοούμε σήμερα.
Με τη Γαλλική και Αμερικάνικη Επανάσταση η λέξη παίρνει το σημερινό της νόημα. Όπως παρατηρεί η Χάνα Άρεντ, στα αρχικά στάδια και των δύο επαναστάσεων οι πρωτεργάτες τους ήθελαν να αποκαταστήσουν μια παλιά τάξη πραγμάτων την οποία είχαν διαταράξει ο δεσποτισμός και η απόλυτη μοναρχία. Γι’ αυτό χρησιμοποίησαν αυτό τον όρο. Γι’ αυτό ο Τόμας Πέην, πρότεινε αυτές οι επαναστάσεις να λέγονται «αντεπαναστάσεις». Σήμερα κανείς δεν θυμάται αυτόν τον αστρονομικό όρο. Οι λέξεις δεν έχουν πάντοτε σαν νόημα την λεξικογραφική τους σημασία. Η ίδια λέξη μπορεί να αποδώσει πολλά νοήματα, συχνά και αντιφατικά. Μπορούμε να πούμε πως «αυτό το κρασί είναι σαν νερό» και είναι άλλο πράγμα να πούμε «πως αυτό το κρασί πίνεται σαν νεράκι». Στην πρώτη είναι κακό. Στην δεύτερη περίπτωση είναι καλό. Ένα άλλο παράδειγμα από την καθημερινή μας ζωή. Όταν λέμε «Καθημερινή» ή «Απογευματινή», το μυαλό μας δεν πάει στην αρχική έννοια, αλλά στις συγκεκριμένες εφημερίδες. Θρησκευτικές δοξασίες ή πολιτικά κινήματα που έχουν διατηρήσει ανά τους αιώνες τις αναφορές τους χωρίς διακοπή νομιμοποιούν το όνομά τους όπως Χριστιανισμός, Ινδουϊσμός ακόμα και Αναρχισμός. Ειδικά για τον τελευταίο όρο, ουδέποτε είδαμε αναρχικούς να είναι στην εξουσία είτε να υπηρετούν τον κρατικό καπιταλισμό ή την ελεύθερη αγορά του κεφαλαίου. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους όρους «κομμουνισμός» και «σοσιαλισμός». Γι’ αυτούς που έζησαν σε πραγματικά κομμουνιστικά καθεστώτα, αυτή η λέξη σημαίνει ολοκληρωτισμός. Ο όρος «σοσιαλισμός» στην Ευρώπη σημαίνει διαχείριση του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου. Ο όρος που χρησιμοποιούμε «Σοσιαλισμός με ελευθερία και Δημοκρατία» έχει μέσα του μια αντίφαση. Σημαίνει πως ο σοσιαλισμός δεν έχει μέσα του ελευθερία και δημοκρατία. Γι’ αυτό κι εμείς τα προσθέτουμε απέξω με ένταση.
Πηγαίνοντας ακόμα πιο μακριά, θα μπορούσε κανείς να πει πως επειδή ακριβώς δεν έχουμε επινοήσει κάτι καινούργιο, γι’ αυτό εμμένουμε σε αυτούς τους όρους, όπου σύμφωνα με την επιτυχημένη έκφραση του Γιάννη Καλιόρη, είναι «ακατοίκητες λέξεις». Όταν πρωτοχρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά αυτοί οι δύο όροι, ήταν και αυτοί νεολογισμοί. Το νόημά τους το απέκτησαν στην πορεία των χρόνων. Αλλά τότε προσδιόριζαν το καινοφανές. Άρα το ζητούμενο είναι ένας νέος όρος που να έχει μέσα τον όρο επανάσταση σε συνδυασμό με την εναντίωση στη βία και τον πόλεμο. Όποιος μπορέσει να επινοήσει μια καινούργια λέξη που θα προσδιορίζει και τα δυο αυτά στοιχεία, να μας το κάνει γνωστό. Αίτημα, λοιπόν, ένα καινούργιο όνομα.
* Το παρόν κείμενο εμπεριέχεται στο βιβλίο «Αριστερή Ανακύκλωση» - συλλογή άρθρων του Περικλή Κοροβέση (εκδόσεις Εμπειρία Εκδοτική)
