 |
Του Αργύρη Αργυρίου
Πριν από λίγες μέρες τέλειωσε η συνδιάσκεψη για την κλιματική αλλαγή που έγινε στο Ντέρμπαν την Ν. Αφρικής. Πολλές χώρες, όπως και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ χαιρέτησαν σαν σημαντικές τις συμφωνίες που επιτεύχθηκαν. Η πρόεδρος της συνδιάσκεψης , υπουργός εξωτερικών της Νότιας Αφρικής, υπερβάλλει, δηλώνοντας «Σήμερα γράφουμε ιστορία!»
Τι ακριβώς έγινε στο Ντέρμπαν;
Αν και τα επίσημα πρακτικά των αποφάσεων των αποφάσεων, δεν έχουν ακόμα δοθεί στην δημοσιότητα από τα Ηνωμένα Έθνη, μπορούμε ήδη να έχουμε μια άποψη για τι ακριβώς έγινε. Μετά τις αποτυχημένες συνδιασκέψεις που προηγήθηκαν, στην Κοπεγχάγη και στο Κανκούν, αντιπρόσωποι από 190 χώρες και διεθνείς οργανισμούς συναντήθηκαν στην Νότια Αφρική, για δύο βδομάδες, με θέμα την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την σωτηρία της ανθρωπότητας από την κλιματική αλλαγή. Μετά από σκληρές, μαραθώνιες, διαπραγματεύσεις κατάφεραν την τελευταία στιγμή να συμφωνήσουν. Μια συμφωνία, που σκοπό έχει την παράταση για μια πενταετία της ισχύος του πρωτοκόλλου το Κυότο και την ανάπτυξη ενός «οδικού χάρτη» με σκοπό την επίτευξη μιας νομικής συμφωνία για την μείωση των εκπομπών μέχρι το 2015 με προοπτική την εφαρμογή της από το 2020. Παράλληλα συμφώνησαν για την χρηματοδότηση του Πράσινου κλιματικού ταμείου με 100 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο για βοήθεια στην μάχη κατά των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στις φτωχές χώρες και προσπάθειες για την αποτροπή της αποδάσωσης.
Όμως αυτές οι συμφωνίες αρκούν για την διάσωση του πλανήτη;
Η συμφωνία για την υιοθέτηση του «οδικού χάρτη» που θα οδηγήσει σε μια «νομική συμφωνία μέχρι το 2015 και θα έχει εφαρμογή από το 2020, φιλοδοξεί να συμπεριλάβει, για πρώτη φορά, και τους τρεις μεγάλους ρυπαντές της ατμόσφαιρας, δηλαδή τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ινδία. Παρά τους πανηγυρισμούς των εκπροσώπων της Ε.Ε., για ένα ιστορικό σταυροδρόμι, μια τέτοια συμφωνία απέχει πολύ από τις προσδοκίες πολλών χωρών, ιδιαίτερα των μικρών νησιώτικων του Ειρηνικού. Είναι δεδομένο, άλλωστε, ότι το 2020 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα κορυφωθούν και είναι αναγκαίο να υπάρξει μια ισχυρότερη συμφωνία που θα συμπεριλαμβάνει όλους. Επίσης είναι αναγκαίο να καθοριστεί και το εύρος της νομικής δέσμευσης, που θα απορρέει από αυτή την συμφωνία, καθώς δίδονται πολλές διφορούμενες ερμηνείες. Η βασική πρόταση για την νέα αυτή συμφωνία, έγινε μετά από συμβιβαστικό συγκερασμό των προτάσεων της ΕΕ, Κίνας και Ινδίας. Θετικό όμως είναι ότι, και οι τρεις χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές, για πρώτη φορά, αποδέχθηκαν την πιθανότητα, αν και αντιδρούν στα χρονοδιαγράμματα, να συνυπογράψουν μια τέτοια συμφωνία μείωσης των εκπομπών άνθρακα.
Η Ε.Ε. και ορισμένες άλλες αναπτυγμένες χώρες υπέγραψαν την συμφωνία για την πενταετή παράταση μιας δεύτερης περιόδου δεσμεύσεων και ισχύος του πρωτόκολλου του Κυότο, που υπενθυμίζουμε εκπνέει το 2012. Όμως η τωρινή κατάσταση δεν διορθώνεται αφού οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, παρά την ύφεση αυξάνονται (υπολογίζεται μια αύξηση τους κατά 1,4% το 2011) , λόγω της αυξημένης καύσης γαιανθράκων για την παραγωγή ενέργειας. Οι απουσίες, επίσης, είναι σημαντικές. Οι ΗΠΑ ουδέποτε επικύρωσαν τις δεσμεύσεις του πρωτοκόλλου και ακολουθούσαν μια εθελοντική πολιτική μειώσεων. Ενώ φαίνεται δύσκολο να αλλάξει μια τέτοια πορεία, αφού οι Ρεπουμπλικάνοι αντιδρούν στην λήψη οποιωνδήποτε μέτρων. Από την άλλη, αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία δεν δέχονται περιορισμούς των εκπομπών τους, ενώ, η Ιαπωνία και η Ρωσία δεν θέλουν την συνέχιση της συμμετοχής τους. Ο πρωθυπουργός του Καναδά, από την άλλη, μια μέρα μετά την λήξη της συνδιάσκεψης, ανακοίνωσε την αποχώρηση της χώρας του από το «πρωτόκολλο του Κυότο». Έτσι ο Καναδάς θα κρατήσει σε υψηλό βαθμό τις εκπομπές της χώρας , με εθελοντικές μειώσεις που υποτίθεται ότι θα φθάσουν το 17% το 2030, πάντως πολύ πάνω από τις προβλέψεις του Κυότο.
Συζητήσεις έγιναν και για επιμέρους θέματα.
Αποφασίστηκε να διαρθρωθούν νέοι μηχανισμοί αγοράς και εμπορίας δικαιωμάτων άνθρακα, κάτω από τις νέες συνθήκες που θα διαμορφωθούν από την νέα συμφωνία. Λεπτομέρειες και προτάσεις παραπέμφθηκαν να συζητηθούν στην επόμενη σύνοδο που θα γίνει στο Κατά το 2012.
Συζητήσεις έγιναν και για το πράσινο κλιματικό ταμείο, που σκοπό έχει την συγκέντρωση χρημάτων για την βοήθεια στις φτωχές χώρες. Οι λεπτομέρειες είναι ασαφείς. Το μόνο που αποφασίστηκε είναι η δημιουργία μιας επιτροπής που θα συλλέγει και θα διανέμει τις χρηματοδοτήσεις. Από πού θα συγκεντρωθούν τα χρήματα παραμένει, επίσης, ασαφές . Η πρόταση για συγκέντρωση πόρων από την φορολόγηση των εκπομπών της ναυσιπλοΐας και αεροπλοΐας, που ευθύνονται για το 3,5% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών, δεν έγινε δεκτή από μεγάλη μερίδα χωρών.
Η διαδικασία για την προώθηση του σχεδίου REDD ( σχέδιο μείωσης εκπομπών από την υποβάθμιση και την αποδάσωση, ιδιαίτερα για τα μεγάλα τροπικά δάση της Βραζιλίας, της Ινδονησίας , του Κονγκό και της Γουατεμάλας ), σχεδόν δεν προχώρησε καθόλου. Οι χώρες δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν για τις πηγές χρηματοδότησης, αν και επισημοποιήθηκε η ιδιωτική χρηματοδότηση.
Μικρή πρόοδος σημειώθηκε σε θέματα σύλληψης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) με άρση των εμποδίων. Ακόμα, αποφασίστηκε η παρακαταθήκη ποσών 5% των δικαιωμάτων άνθρακα. Η απόδοση των ποσών αυτών θα γίνεται μετά την παρέλευση 20ετίας, μετά από ελέγχους για μη διαρροή αποθηκευμένου διοξειδίου του άνθρακα.
Άλλα θέματα όπως τα έργα κοινής εφαρμογής, η διαδικασία διευκρίνισης ποσοτικών στόχων, οι κατευθυντήριες γραμμές για την σύνταξη διετών εκθέσεων, παραπέμφθηκαν για το μέλλον.
Τι πρέπει να γίνει από δω και πέρα;
Μια ακόμα διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή τέλειωσε. Μια διάσκεψη, που έσπασε ρεκόρ διάρκειας αφού ξεπέρασε τον προκαθορισμένο χρόνο . Μια διάσκεψη που φόρτωσε την ατμόσφαιρα με εκπομπές 15.000 τόνων ισοδύναμου CO2 , χωρίς να συνυπολογισθούν οι εκπομπές από τις αεροπορικές μετακινήσεις των συμμετεχόντων αντιπροσωπειών. Τα θέματα ακόμα μια φορά δεν έκλεισαν και άρχισε η παραπομπή τους στο μέλλον και πολύς χρόνος και πολλή ουσιαστική δουλειά πρέπει να γίνει. Τα δύσκολα για μια συμφωνία τώρα αρχίζουν. Το πιο σημαντικό θέμα είναι να ξεκαθαρίσει το ακριβώς εύρος της νομικής εφαρμογής και των νομικών δεσμεύσεων που πρέπει να επιβληθούν. Η διατύπωση που επιλέχθηκε στο Ντέρμπαν είναι πρωτόγνωρη νομικά και διφορούμενη. Σημαντικό θέμα επίσης είναι η ανάγκη να εξευρεθούν οι πόροι για τα ταμεία και να ξεπεραστούν όλα τα πολιτικά και οικονομικά εμπόδια. Η σχεδόν παγκόσμια ύφεση, οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, οι πολιτικές αβουλίες, ιδιαίτερα των αναπτυσσόμενων χωρών, όπως της Ινδίας τοποθετούν νέα εμπόδια.
Η νέα συνδιάσκεψη θα γίνει στο Κατάρ, την χώρα με τις μεγαλύτερες κατά κεφαλήν εκπομπές του κόσμου, του χρόνου, τέτοια εποχή. Η βασική ατζέντα συνομιλιών περιλαμβάνει τις συζητήσεις προς την νέα συμφωνία που πρέπει να επιτευχθεί μέχρι το 2015, ώστε να μπορεί να αρχίσει η εφαρμογή της από το 2020. Εν τω μεταξύ, η ατμόσφαιρα θα συνεχίσει να δέχεται εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, που δεν φαίνεται να μειώνονται και όλες οι περιοχές του πλανήτη θα συνεχίσουν να βιώνουν τις συνέπειες από τις κλιματικές αλλαγές.
Τελειώνουμε, ελπίζοντας ότι η κλιματική αλλαγή δεν έχει φθάσει ακόμα σε σημείο μη επιστροφής και ακόμα υπάρχει ικανός χρόνος για να αναληφθούν δράσεις για την σωτηρία της ανθρωπότητας.
